Pasternak Boris Leonidoviç
Пастернак Борис Леонидович
Rus şairi, yazıçı, ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı
1890-cı il fevralın 10-da Moskva şəhərində yəhudi əsilli ziyalı ailəsində anadan olub. Atası Leonid Pasternak Rəssamlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq məktəbinin professoru və tanınmış portretçi-rəssam, anası Poza Kaufman isə pianoçu idi.
Pasternakların evi Moskva bomondunun - Lev Tolstoy, Raхmaninov, Skryabin, Eriх Mariya Rilke və başqa məşhurların toplandığı əsas yerlərdən biri olub.
Bir müddət Moskva Universitetinin tariх-fəlsəfə fakültəsində oxuyur, 1912-ci ildən isə təhsilini Maqdeburq Universitetində, neokantçılar məktəbinin başçısı professor German Koqenin yanında davam etdirir.
1914-cü ildə simvolist və futurist ədəbiyyatın tanınmış nümayəndələri, eləcə də Vladimir Mayakovski ilə dostluq edən Pasternakın "Əkiz buludlarda" adlı ilk kitabı çapdan çıxır. 1917-ci ildə "Maneələri aşaraq" adlı növbəti şeir kitabları nəşr olunur.
"Qardaşım həyat" (1918) və "Bir mövzunun variasiyaları" (1923) kitabları ilə Pasternak yeni yaranmaqda olan sovet ədəbiyyatının aparıcı simaları sırasında yer alır. İnqilabi-tariхi mövzuda yazdığı "Doqquz yüz beşinci il" (1925-1926) və "Leytenant Şmidt" (1926-1927) poemaları sovet ədəbi tənqidçiləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.
“Stalin represiyaları” Pasternakdan da yan ötmür. "Böyük terror" dövründə şəxsən repressiyaya məruz qalmasa da, əsərlərinin nəşrinə qadağa qoyulur, 1936-1943-cü illər arasında orijinal yaradıcılığından bir sətir belə çap edilmir.
Bir neçə Avropa dilini mükəmməl bilən ədib əsərlərinin nəşrinin qadağan edildiyi illərdə bədii tərcümə ilə məşğul olur, klassik alman, ingilis və fransız ədəbiyyatının bir sıra nümunələrini böyük ustalıqla rus dilinə tərcümə edir.
Böyük Vətən Müharibəsi dövrdə dəfələrlə hərbi müхbir kimi ön cəbhəyə göndərilməsini təkid edən Pasternak 1943-cü ildə məqsədinə nail olur. Bu, həm də şairin siyasi bəraət qazanması ilə nəticələnir. Səkkiz illik fasilədən sonra "Erkən səfərlərdə" (1943) adlı yeni şeirlər kitabı nəşr olunur.
Müharibədən sonra Boris Pasternak yaradıcılığının ən yüksək zirvəsi sayılan "Doktor Jivaqo" romanını yazır.
"Müəllifin inqilaba mənfi münasibəti və sosial dəyişikliklərə inamsızlığı" səbəbi ilə vətəndə çap edilməyən roman ilk dəfə 1957-ci ildə Milanda, italyan dilində nəşr olunur. Daha sonra 18 Avropa dilinə tərcümə edilən "Doktor Jivaqo"nun motivləri əsasında 1965-ci ildə ingilis rejissoru Devid Lin tərəfindən eyni adlı film çəkilir.
1958-ci ildə İsveç Akademiyası "müasir lirik poeziyada mühüm nailiyyətlərinə, habelə böyük rus epik romanı ənənələrini davam etdirdiyinə görə" Boris Pasternak Nobel mükafatına layiq görür. Bu hadisə Sovet İttifaqında son dərəcə sərt reaksiya ilə qarşılanır. SSRİ Yazıçılar İttifaqı üzvlüyündən çıхarılan Pasternak mükafatdan imtina etməyə məcbur olunur.
Bundan sonra Pasternak heç bir ədəbi tədbirlərdə iştirak etmir, keç kimlə görüşmür və Moskva ətrafında, Peredelkino qəsəbəsindəki bağ evində yaşamağa başlayır.
1960-cı il mayın 30-u Boris Pasternak ağ ciyər xərçəngi nəticəsində vəfat edir və yerli qəbiristanlıqda dəfn olunur.
Keçmiş SSRİ-də yenidənqurma və aşkarlıq dövrünün başlanması ilə Boris Pasternaka olan münasibət də dəyişir. Yazıçının külliyyatı və ilk növbədə "Doktor Jivaqo" romanı işıq üzü görür. 1989-cu ildə isə Stokholm şəhərində Nobel mükafatının diplomu və medalı yazıçının oğlu Yevgeni Pasternaka təqdim edilir.
27.09.2014
