Bu maraqlıdır!

Ağ cırtdanlar

Ağ cırtdanlar kütləsi Günəşin kütləsinə görə olan, radiusları Günəşin radiusundan təxminən 100 dəfə kiçik olan balaca ulduzlardır.


Qalaktikamızda təxminən 10 milyard ağ cırtdan var. Ağ cırtdan kimi təsnif edilən ilk ulduz 1862-ci ildə A. Klark tərəfindən kəşf edilmiş Sirius B  idi. 1910-cu ildə ağ cırtdanlar ulduzların xüsusi sinfi kimi müəyyən edildi. Onların adı bu sinfin ilk nümayəndələrinin rəngi ilə bağlıdır. 

 

Ulduzun nüvəsi tədricən soyuyaraq Ağ cırtdanlar halına keçir və nüvəsində toplanmış istilik enerjisinin hesabına uzun müddət işıq saçmağa davam edir.  Ağ cırtdanın parlaqlığı yaşı artdıqca azalır. Təxminən 1 milyard il yaşında olan ağ cırtdanın parlaqlığı Günəşin parlaqlığından min dəfə aşağı olur. Tədqiq olunan ağ cırtdanların səthinin temperaturu 4·103 ilə 105 K arasındadır.  

 

Nadir hallarda, ağ cırtdanın səthində hidrogenin yığılması (heliuma çevrilməsi) supernova partlayışı kimi müşahidə olunan ulduzun tamamilə məhv edilməsi ilə termonüvə partlayışına səbəb olur. Fövqəlnova partlayışına səbəb olan digər mühüm proses isə,  soyuq ağ cırtdanın binar sistemdə birləşməsidir. Bu hadisə cazibə dalğaları yayaraq sistemin enerji itirməsi səbəbindən baş verir.