Görkəmli şəxsiyyətlər

Tanınmış səyyah Berinq Vitus İonassen

Berinq Vitus İonassen (İvan İvanoviç) (1681-1741) - Danimarka əsilli Rus dənizçisi, Rusiya Dəniz Donanmasına xidmət etmiş kapitan-komandir olub. Berinqin tərcümeyi-halındakı əsas hadisə - Birinci və İkinci Kamçatka Ekspedisiyalarına rəhbərlik edərək Çukotka ilə Alyaska arasındakı boğazdan keçərək Şimali Amerikaya çatması və Aleut adalarını kəşf etməsidir. 


Berinq Alyaska ərazisinə ekspedisiya təşkil etmiş ilk səyyahlardan hesab olunur. Xidmət müddətində İvan İvanoviç adı ilə tanınırdı. 


Berinq Vitus 12 Avqust 1681-ci ildə Danimarkanın Horsens qəsəbəsində gömrük məmurunun ailəsində anadan olub. Əmisi oğlu Sven və dostu Sivere (Rusiya donanmasının gələcək admiralı T. Sanders) ilə birlikdə 1701-1703-cü illərdə Holland gəmisində Şərqi Hindistana getmişdir. Məktəbi bitirdikdən sonra Hərbi Dənizçilik Kadet Korpusuna daxil olmuşdur. Həmin zaman Rusiya donanmasının vitse-admiralı K.I. Kryus (Norveç əsilli) ilə tanış oldu, və onun köməyi ilə qısa müddətdə Rusiya donanmasına astsubay leytenant kimi cəlb edildi. 1706-cı ildə leytenant rütbəsi aldı.


23 dekabr 1724-cü ildə I Pyotr Kamçatkaya ekspedisiya təşkil edilməsi haqqında fərman imzaladı və ona rəhbərlik edə biləcək layiqli bir zabit tapmaq üçün əmr verdi. Admirallıq, o zaman müəyyən dərəcədə təcrübəsi olan Kapitan Berinqin namizədliyini təklif etdi. 1725-ci ildə Berinq Asiya ilə Amerika arasındakı quru yolu axtarmaq məqsədi ilə Sakit Okeana göndərilən 1-ci Kamçatka Ekspedisiyasına rəhbərlik etdi. Ekspedisiya quru yolu ilə Sibirdən Oxotska qədər uzandı.


İlk Kamçatka ekspedisiyası beş il davam etdi (1725–1730). Berinq və komandası verilən tapşırıqların öhdəsindən uğurla gəldilər. Kamçatka və Çukotka sahillərinin böyük əraziləri xəritəyə salındı.
Kamçatkanı cənubdan keçən rus dənizçilər, Kamçatkanın, bəzilərinin inandığı kimi, Yaponiya ilə əlaqəli olmadığını sübut etdilər. Ancaq ən əhəmiyyətli kəşf, səyahətçilərin Asiya ilə Şimali Amerika arasındakı boğazdan keçmələri idi, həmin ərazi daha sonra "Berinq" adlandı.


Daha sonra ekspedisiya Kamçatkadan 200 kilometr şərqdə irəliləmiş və Avaçinski Körfəzi və Avaçinski Körfəzi kəşf edilmişdir. 


1730-cu ildə ekspedisiya üzvləri Sankt-Peterburqa qayıtdı və Admirallığa ətraflı hesabat verdi. Dəniz səlahiyyətliləri hesabata şübhə ilə reaksiya göstərdilər. Buna baxmayaraq, səyyahların əməyi kifayət qədər qiymətləndirildi. Vitus Berinq kapitan-komandir rütbəsi və 1000 rubl nağd pul aldı.


Birinci ekspedisiyadan sonra Berinq şimal-şərq torpaqlarını daha da araşdırmaq və Amerikaya şərq dəniz yolunu tapmaq məqsədi ilə yeni, ikinci Kamçatka ekspedisiyası təşkil etməyi təklif etdi. 
Onun planı qəbul edildi və Berinq - İkinci Kamçatka (Böyük Şimal) Ekspedisiyasına rəhbərlik etdi. A. Çirikov onun müavini təyin edildi.


10 il ərzində (1733-cü ildən 1743-cü ilədək) İkinci Kamçatka Ekspedisiyasının dəstələri Rusiyanın şimal və şərq sahillərini, Şərqi Sibirin daxili ərazilərini xəritəyə saldı, Amerika və Yaponiyaya gedən yolları araşdırdı, Şimal-Qərbi Amerika sahillərini, Kuril və Aleut adaları xəritəyə saldılar.


Kapitanın səhhətinin pis olmasına baxmayaraq, səyahətçilər Amerika sahillərində araşdırmalarına davam etdilər. Avqust - sentyabr aylarında Tumannıy adası (Çirikova), beş ada (Evdokeevskiye) və Alyaska yarımadasındakı qarlı dağlar (Aleut dağ silsiləsi) aşkar edildi. Şumaginin açıq adalarında rus səyyahlar Aleut xalqı ilə tanış oldular. 4 Noyabr 1741-ci ildə gəmi Alyaska yaxınlığında yerləşən, daha sonra, yəni, 8 dekabrda kapitan-komandirin vəfat edəcəyi adaya çatdı. Daha sonra ada "Berinq" adası adlandırıldı. 1991-ci ildə Rus-Danimarka ekspedisiyası Komandor adalarında böyük dənizçinin məzarını tapdı. 


ABŞ və Rusiyanı bir-birindən ayıran Berinq boğazı da səyyahın adına adlandırılmışdır.


Dəniz, boğaz, ada, sualtı kanyon, çay, göl, buzlaq, körfəz, iki burun, vaxtlar Asiyanı Şimali Amerika ilə birləşdirən daha yoxa çıxmış ərazi - Berinqiya, Petropavlovsk-Kamçatska şəhərindəki bir küçə -  kapitan- komandir Berinqin adını daşıyır.