Bəzən göydə uçan bir quş görürük və özümüzdən soruşuruq: bu quş hansı hündürlüyə çata bilər? Gəlin dünyanın ən yüksək uçan quşlarını nəzərdən keçirək:

 

 

 

 

Afrika kərkəsləri ən yüksəkdən uçan quşlardır. Hətta 1973-cü ilin noyabrın 29-da Kot-d’İvuarda 11277 m hündürlükdə bir təyyarə ilə Afrika kərkəsi toqquşmuşdur. Qarakərkəs cinsinə mənsub olan bu yırtıcı quş - Şimaldakı (Səhranın cənubunda) və Şərqi Afrikadakı savanlarda yayılmışdır. Növ alman zooloqu Eduard Rüppelin şərəfinə adlandırılmışdır. Bədən uzunluğu 65-85 sm, çəki 4-5 kq.

 

 

 

 

Dağ qazları dəniz səviyyəsindən təxminən 6000 metr yüksəklikdə uçur və bəzən 10.000 m-ə qədər yüksəlir. Bu növ Rusiyanın Qırmızı Kitabına daxil edilmişdir. Orta Asiya dağlarında, dəniz səviyyəsindən 1000 ilə 4000 m yüksəkliklərdə yaşayır.

 

Quşun bədən uzunluğu 70–76 sm, kütləsi 1,9–3,2 kq-dır. Boynu uzun və nazik, dimdiyi kiçikdir. Lələkləri qonurumtul-bozdur; açıq rəngli bədəninin yanlarında tünd zolaqlar var; başı, boynunun yanları, qarıncığı, quyruğunun altı və üstü ağdır; təpəsində və peysərində eninə qonurumtul-qara zolaqlar var. Dimdiyi sarı, burunüstü sümüyü və burun dəlikləri qara, ayaqları narıncıdır.

 

 

 

 

Bu böyük köçəri quş adını uçuş zamanı çıxardığı yüksək səslərdən almışdır. Ümumiyyətlə 2000 metr yüksəklikdə böyük sürülərdə uçurlar, amma bəzən 8000 metrə qədər uça bilirlər.

 

 

Uzunluğu 140-160 sm, qanadlarının genişliyi 205-235 sm-dir. Çəkisi 8-15 kq arasında dəyişir.

 

 

Reproduktiv arealı Avropa və Asiyada yerləşib. Azərbaycana qışlamaq üçün gəlir və buradan keçən miqrant populyasiyası da var. Əsas qışlama yeri Xəzər dənizi və düzənlik rayonlarda olan böyük hövzələrdir. Adətən dekabr ayında gəlir, fevralda-martda reproduksiya yerinə (vətəninə) qayıdır. Amma, qalın qarlı-şaxtalı illərdə ləngiyib aprel ayına qədər qalır, hətta populyasiyasının müəyyən qədəri qırılır.

 

 

 

 

Toğlugötürən əbədi qar və buzlaqlarla örtülmüş dağlar ərazisinə uyğunlaşaraq bütün digər dağ quşlarından daha yüksəkdə yaşayır. Ən sevimli yaşayış yerləri ağac xəttinin üstündəki qayalardır. Uçuşlarının hündürlüyü bəzən 7500 metrə çatır.

 

Qartal boyda iri yırtıcıdır (5-6 kq). Qanadları ensiz uzundur. Quyruğu uzun və pazvaridir. Çənəsinin altında sərt qıl lələklərdən ibarət “saqqal” var. Bel tərəfi göyümtül-boz, qarın tərəfi isə kürən, başı və boynu açıq rənglidir.

 

Toğlugötürən təzə leş, müxtəlif məməlilərin sümükləri, xırda heyvanlar üçün ovlar: dovşan, quş əti, yeni doğulmuş quzu ilə qidalanır. 

 

Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda dağların alp və nival qurşaqlarında nəsil verir. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.

 

 

 

 

Yaşılbaş ördək, Avropa, Asiya və Şimali Amerikada yuva quran və ən yayılmış, tanınmış ördəklərdən biridir. Yaşılbaş ördək əsasən köçəri quşdur. Təxminən 1000 metr hündürlükdə uçurlar, lakin uçuş hündürlüyünün 6 min metrə çatması halları qeydə alınmışdır.

 

 

 

 

Böyük oxcüllüt, nisbətən kiçik bir başı, uzun dimdiyi və uzun ayaqları olan böyük və zərif quşdur. Ölçülərinə görə orta əyri (Numenius phaeopus) ilə müqayisə oluna bilər, lakin incə quruluşa malikdir.

 

Bədəninin uzunluğu 36-44 sm, qanadlarının uzunluğu 70-82 sm, çəkisi 160 ilə 500 q arasındadır.

 

Böyük gövdələrin yuva qurma sahəsi, İslandiyadan Uzaq Şərqə qədər olan şimal yarımkürənin mülayim enliklərini əhatə edir, lakin bir çox təcrid olunmuş ərazilərdən ibarətdir. Qışlama sahələri də çox genişdir - Qərbi və Cənubi Avropa, Afrika, Cənubi və Cənub-Şərqi Asiya, Avstraliya.

 

Uçuşlar zamanı Böyük oxcüllüt istirahət etmədən böyük bir məsafəni uça bilirlər. Uçuşlarının maksimum hündürlüyü 6000 metrdir.

 

 

 

 

Ağ leylək leyləklərin ən məşhurudur. Bu böyük quşun bədən uzunluğu 100-125 sm, qanadları 2 m-ə, çəkisi isə 4 kq-a qədərdir. Çox vaxt insan məskənlərinin yaxınlığında yuva qururlar. Ağ leyləklər alçaq çəmənliklərin və bataqlıqların sakinləri olmasına baxmayaraq, təxminən 5000 m yüksəklikdə uzun bir uçuşa tab gətirə biləcək nəhəng və güclü qanadları olan köçəri quşlardır.

 

 

 

 

And kondoru, And dağlarında və Cənubi Amerikanın Sakit okeanı sahillərində yayılmışdır. Cənub Yarımkürədəki ən böyük uçan quş hesab olunur, qanadlarının genişliyi (274-310 sm) ən yaxın qohumu olan Kaliforniya kondordan çox böyükdür. Bundan əlavə, daha ağırdır – erkək fərdlərin çəkisi 11-15 kq, dişilərdə idə - 7,5-11 kq. Yetkin quşların uzunluğu 117-135 sm-dir.

 

 

Hündürlük qazanan kondorslar çox nadir hallarda hava kütlələrinin enerjisindən istifadə edərək qanadlarını çırpırlar və bununla da özlərinə qənaət edirlər. Yerdən, xüsusilə doyunca bir yemək yedikdən sonra ağır və uzun bir qaçışla qalxırlar. Eyni zamanda uçuş hündürlüyü 5000 metrə çata bilər.

 

 

 

Bu quşlar yuxuda belə uçmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Ümumiyyətlə 1700 metrə qədər yüksəklikdə uçurlar, uçuşlarının maksimum hündürlüyü 3000 metrə qədər çıxa bilər. Avropada, Asiyada və Afrikada yayılıb. Natamam sinantropdur. Köçəri növdür.

 

 

 

200-300 qr ağırlığında, göyərçindən böyük qonurqanad cinsinə aid quş növüdür. Baş nisbətən böyükdür, dimdik qısadır. Qrenlandiya, İslandiya və Skandinaviya xaricində, bütün Arktika boyunca yayılmışdır.

 

Bu növ arktika və şimal tundra üçün tipikdir.

 

Bu quşlar həm çox aşağı hündürlüklərdə, həm də 1500 m məsafədə, bəzi hallarda dəniz səviyyəsindən 3000 m yüksəklikdə uça bilər.

 

Bu quşlar təkcə bizi, adi insanları deyil, həm də dünya alimlərini valeh edir. Həqiqət budur ki, belə bir hündürlüyə çatmaq üçün yalnız fantastik güclərə sahib olmaq deyil, həm də aşağı temperaturlara, nazik hava kütləsinə və aktiv günəş radiasiyasına dözmək bacarığı lazımdır. Xatırladaq ki, hər kilometrə qədər hava istiliyi 6 dərəcə azalır. Bu, sıfır temperaturda, 10 min metr yüksəklikdə havanın temperaturunun -60 dərəcə olduğu deməkdir.