Planetdə ən böyük qaya
Planetimizin ən böyük qayalığı Avstraliyada yerləşir və Ayers-Rok (Uluru) adlanır. Söhbət 867 metr hündürlüyündə və uzun dayaq üzərində 9 kvadrat kilometr sahədə yerləşən qırmızı rəngə çalan qayadan gedir. Avstraliya aborigenləri onu müqəddəs daş hesab edir.
Avstraliyanın mərkəzində yerləşən Uluru (Ayers qayası) və Kata Tjuta (Olqas) kütləvi qaya birləşmələri aborigen insanların ən görkəmli və tanınmış müqəddəs yerləridir. 346 metr hündürlükdə, 9.4 kilometr bir dairə ilə və 3.33 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən Uluru, Avstraliyanı qabaqlayan ən böyük tək qayadır. Uluru bir monolit olaraq xatırlanır və illərdir rekord kitablarda dünyanın ən böyük monoliti olaraq qeyd edilir.
Geoloqlar Uluru və Kata Tjuta'nın mənşəyi ilə bağlı fikir ayrılığındadırlar. Ən geniş yayılmış nəzəriyyə, hər iki qayanın təxminən 600 milyon il əvvəl qoyulmuş geniş çöküntü yatağının qalıqları olmasıdır. İllər keçdikcə yataq yer qabığının hərəkəti ilə qaldırıldı və bir dağ massivinə çevrildi və sonra yavaş-yavaş qayalıqları geridə qoyaraq aşındı. Uluru'nun qum daşı qayası həqiqətən boz rəngdədir, fərqli qırmızı dəmir oksid örtüklüdür, Kata Tjuta'nın otuz altı qübbəsi isə kvars və feldisperdən ibarət daha ağır bir qranit növüdür.
Yerli ənənə ilə yalnız bəzi yaşlı kişilər qayaya dırmaşa bilər, lakin bu ənənəyə baxmayaraq Avstraliya hökuməti turistlərə 1964-cü ildə quraşdırılmış metal zəncirdən istifadə edərək dırmaşmağa imkan verir.
16.10.2023