Nağıllar, hekayələr

Balaca paşa. Misir nağılı

Qahirәnin yoxsullar mәhәllәsindә bәdbәxt adamlar yaşayırdılar: şikәst ata, zәif düşmüş ana, onların balaca qızı Fatma vә yeddi yaşlı oğlu Mamud. Ailәdә işlәyәn yeganә adam Mamud idi. O, hәr sәhәr dәvәsini sürüb, qazanc dalınca gedirdi. Ya daş çıxarılan yerdәn tikilәn binalara daş daşıyır, ya meşәdәki hәyәtlәrdәn kәpәyi yığışdırır, ya sahәlәrdәn dükanlara şәkәr qamışı daşıyırdı. Bәzәn dә dәvәsinin belindә, palma kәndirindәn toxunmuş sәbәtdә bütün ailәni gәzdirirdi. Bir sözlә, Mamud heç bir işdәn boyun qaçırmırdı, tәki pul qazansın.Misirdә yalnız birhürgüclü dәvәlәr olur, ona görә hamısını “dromedar” adlandırırlar, amma onların da iki növü var: misirlilәr birinә “cameli”, birinә “hacimi” deyirlәr.


Cameli hündür, güclüdür, lәngәrli addımlarla yeriyir vә ağır yüklәrin daşınmasında istifadә olunur. Hacimi isә çox cәlddir, onlara, adәtәn, zәvvarlar, hәccә gedәnlәr minirlәr. Mamudun dәvәsi cameli idi.


Bir dәfә yazıq uşaq bütün cәhdlәrinә baxmayaraq iş tapa bilmәdi. Çox kәdәrlәndi vә ümidlә şәhәrdәn kәnara çıxdı ki, bәlkә, kimsә ona iş buyurdu.


Birdәn sәs eşitdi:
– Ey, çarvadar, bura gәl.


Mamud geri dönüb tikmәli paltarlı nәhәng bir zәncini gördü. Zәnci tәkrar elәdi:
– Çarvadar, bura gәl!


Zәnci Mamudu varlılar mәhәllәsinә apardı. Onlar bağın hündür hasarının geniş darvazasının qarşısında dayandılar. Darvaza açılanda oğlan qarşısında yaşıl çәmәnlikli, iki hündür fәvvarәylә bәzәnmiş yaraşıqlı bir ev gördü. Zәnci dedi:
– Gir içәri.
– Yaxşı, – Mamud cavab verdi, – amma...


O, dördayaqlı nәhәng yol yoldaşına işarә elәdi.
– O da içәri girsin. Elә әsas odur.


Dәvә balaca sahibinin dalınca addımladı. Darvaza örtüldü.


Mamuda elә gәldi ki, bir sehrli saray görür, lakin bu, sadәcә olaraq, Riza paşanın şәhәr kәnarındakı evi idi. Әn tәәccüblüsü o ola bilәrdi ki, bu yaraşıqlı bağa utancaq çarvadarı dәvәsi ilә gәtirmişdilәr. Bütün bunlar bir şıltaq uşağın әmri ilә baş vermişdi.


Riza paşanın sәkkiz yaşında İbrahim adlı olduqca tәrbiyәsiz vә әrköyün oğlu vardı. Onu islah etmәk üçün ciddi nәzarәt lazım idi, ancaq atası xidmәti işlәrinә görә tez-tez Qahirәdәn getmәli olduğundan uşağın tәrbiyәsini öz anasına, nәnәsinә vә xalalarına tapşırırdı.


Onlar İbrahimi çox әrköyün etmişdilәr, ona zarafatla “balaca paşa” deyirdilәr.


Nökәr vә qullar bu lәqәbi qorxu içindә tәkrar edirdilәr, çünki balaca paşa çox amansız idi, әn kiçik tәqsirә görә qullara ağır cәza verirdi.


Tanınmış misirlilәrin uşaqlarının çoxu kimi, İbrahim dә yaraşıqlı atları gözәl palma ağacları әkilmiş yollarda dәlicәsinә çapırdı.


Sonra dromader-hacimi dәvәlәrә meyil saldı vә bir neçә hәftә onlara minib vadidә gәzdi. Tezliklә dromader dәvәlәr İbrahimi bezdirdi. İndi dә yaraşıqlı ulaqlar cәld vә yüngül yerişlә onu qızılı naxışlı qırmızı çul salınmış bellәrindә gәzdirmәyә başladılar. Sonra da yalnız ekipajlarda gәzdi vә qumrovlu boyunbağı ilә bәzәnmiş atları, qırmızı ipәk qotazlar asılan qәşәng qatırları sürmәyә başladı.


Nәhayәt, varlı şәrqlilәrin mindiyi bütün heyvanlar onu bezdirdi. O, artıq tay buynuzlu, qanadlı әfsanәvi atları arzulayır, öz tövlәsindәki atlara, ulaqlara, dromader vә qatırlara baxmaq belә istәmirdi.


Bir gün eyvanda oturub qәmgin halda yaşıllığa bürünmüş möcüzәli bağını seyr edirdi, fikirlәşirdi ki, dünyanın әn bәdbәxt uşaqlarından biridir. Birdәn Mamudu dәvәsi ilә gördü vә balaca paşanın şıltaq beynindә qәribә bir fikir oyandı. Әlini әlinә vuraraq, qulu çağırıb dedi:
– Әhmәd, o dәvәni görürsәn?


Qara qul әllәrini sinәsinә apardı.
– Mәn o dәvәdә gәzmәk istәyirәm. Çarvadara de ki, tez onu bura gәtirsin.
– Yaxşı, cәnab.


Mamud dәvәni gәtirәn kimi İbrahim eyvandan düşüb qaça-qaça gәldi. Çarvadara fikir vermәdәn dәvәyә yaxınlaşdı vә ağacla iki dәfә onun dizlәrinә vurdu.


Dәvә, adәti üzrә, ayaqlarını qatladı vә balaca paşa onun belinә mindi. Dәvә ayağa qalxıb addımladı. Әvvәl hәr şey yaxşı gedirdi. Dәvә ilә gәzmәsi vә onun uzun ayaqlarını xiyabana ağır-ağır basması İbrahimin xoşuna gәlmişdi. Dәvәnin dalınca öz sahibinin hәr bir istәyini yerinә yetirmәyә hazır olan bir yığın qulluqçu gedirdi.


Sarayın eyvanında iki qadın – İbrahimin anası vә xalası peyda oldu. Onlar balaca paşanın yeni hoqqasına baxıb gülürdülәr. Lakin dәvәnin yavaş yerimәsi İbrahimi bezdirdi vә Mamuda әmr elәdi ki, onun sürәtini artırsın. Mamud dәvәni vuranda o, yavaş da olsa, qaçmağa başladı.


Balaca paşa әvvәlcә güldü vә dәvәni dördayaq sürmәyә cәhd elәdi, fikirlәşdi ki, bәlkә, belә yaxşı olar. Bәdbәxtlikdәn, Mamudun dәvәsi bәrk qaça bilmirdi. Hirsindәn qıpqırmızı olmuş İbrahim dәvәni vurub qovdu. Nәhayәt, bunlardan bir şey çıxmadığını görüb, Mamudu çağırdı vә dәvәni qaçmağa mәcbur etmәyi tәlәb etdi.


Mamud onsuz da dәvәsinin qeyri-adi yortma yerişinә tәәccüb edirdi, amma özünü göstәrmәk üçün dәvәnin üstünә qışqırmağa başladı, hәrçәnd çox yaxşı bilirdi ki, onun sürәtlә qaçmaq imkanı yoxdur.
– Hanı sәnin әlağacın, çarvadar? –İbrahim qışqırdı.
– Mәn ağac gәzdirmirәm.
– Axmaq öküz! – balaca paşa onun sözünü kәsdi. – Çarvadar da ağacsız gәzәr?


Yaxşı, kifayәtdir.
Yәqin, dәvә dә fikirlәşdi ki, “kifayәtdir”. O dizә çöküb bu dözülmәz “milçәyi” üstündәn yerә salmaq istәdi. Lakin bu milçәk çox hirsli idi vә әlindә neştәr vardı.
– Al gәldi, al gәldi, yöndәmsiz dәvә! – İbrahim qışqıraraq, ağacın iti dәmir ucu ilә yazıq heyvanın başına vururdu. – Bu da sәnin, – dördayaqlı yoldaşını zәrbәlәrdәn  qorumağa cәhd edәn Mamudu döymәyә başladı.


Balaca çarvadar üzünü әllәri ilә örtüb, zәrbәlәrә müqavimәt göstәrmәdi. Mamud başa düşürdü ki, o, adi әkinçi oğludur, İbrahim isә tanınmış bir zәnginin vәrәsәsidir.


Axır ki, balaca paşa qışqırdı:
– İndi isә rәdd ol burdan, itin biri!


Bu hadisә bağın dәrinliyindә baş vermişdi. Әsas qapıya qayıtmaq üçün isә Mamud xiyabandan keçib, balaca paşanın yanından ötmәli idi. Nә dәvә, nә dә Mamud onun ağacının zәrbәsini yenidәn dadmaq istәmirdilәr vә ona görә heç biri yerindәn tәrpәnmәdi. Hәr halda, İbrahimә belә gәlirdi. Oğlanın vә dәvәnin ondan qorxması xoşuna gәldi, bәrkdәn qәhqәhә çәkdi.


Mamudu buraxmaq üçün İbrahim bir kәnara çәkildi vә gözlәnilmәdәn ona iki qızıl sikkә atdı. Parıltılı sikkәlәr tozluğa düşdü. Çarvadar sevincәk onları yerdәn götürüb qoltuğunda gizlәtdi. Bütün olanlara baxmayaraq, balaca paşadan razı qalmışdı, bilirdi ki, onun qoca anası, xәstә atası vә balaca Fatma bu pullarla xeyli vaxt dolana bilәcәklәr.


Balaca paşanın bağında çoxlu lumu, portağal, xurma, hindqozu palması, banan vә başqa ağaclar gözә dәyirdi. Dupduru kiçik arxlar otları vә çiçәklәri sulayır, ağappaq daşların üzәrindәn şırıltı ilә axıb gedirdi.


İbrahim bu arxın qırağında uzanmağı, su şırıltısının sәsini dinlәmәyi, burda mürgülәmәyi sevirdi. Bu zaman qullar sevinirdilәr, çünki şıltaq oğlanın әrköyünlüyündәn uzaq olurdular.


Dәvәnin belindә gәzintidәn sonra dincәlmәk istәdi vә sıx yarpaqlı budaqların altında uzandı. Birdәn xışıltı eşidib gözlәrini açdı. Ondan on metr aralıda bir kәl dayanmış, gözlәrini ona zillәmişdi. İbrahim heyrәtә gәldi, başa düşә bilmәdi ki, bu nәhәng heyvan arxı necә keçib. Hәtta o özü sıxyarpaq ağacların altından keçmәk üçün torpağa qәdәr әyilmәli olurdu.


Birdәn kәl tәzim edәrәk danışmağa başladı:
– Ey şәn insan, mәn sәndәn bir şey soruşmaq istәyirәm.
Kәl ehtiramla baş әyib, sözünә davam etmәyә icazә gözlәdi.


Heyrәtә gәlmiş balaca paşa әlini yellәdi.


– Ey şәn insan, – kәl sözünә davam etdi, – elә vaxt olub ki, mәn çәtinliklә ağır xış çәkәndә sәni fikirdәn dә sürәtli gedәn at belindә görmüşәm. Kişilәr vә qadınlar sәnin kimi süvarinin mәharәtinә heyran qalıblar. Sәn şәhәrin cavan bәylәrini, şimşәk külәyi ötüb keçәn kimi, arxada qoyanda sәnә hәsәdlә baxıblar...
– Doğrudan, görmüsәn? – İbrahim soruşdu. O, kәlin sözlәrindәn xoşhal olmuşdu vә hәtta heyvanın adam kimi danışmağına da tәәccüblәnmәyi unutmuşdu. Kәl dizә çöküb sözünә davam etdi:
– Bir dәfә mәn çirkli tullantılarla dolu arabanı Qahirәyә çәkib aparanda gördüm ki, sәn dümdüz ayaqları ilә toz qaldıran bir dәvәnin üstündә gedirsәn. Günәşin şәfәqlәri yoluna işıq salırdı vә tәmizliyin parlaq bir ox kimi boşluğu dәlib keçirdi.
– Davam elә! Bilirsәn, sәn kәl olsan da, pis danışmırsan.
– Muskidә camaat çox sıx yaşayır. Mәnsә ağıram, yöndәmsizәm, heç cür irәli çıxa bilmirәm. Birdәn küçә tәmizlәndi vә küçәnin ortasında parıltılı qızılı parça ilә örtülü ağappaq ulağın belindә göründün. Hamı sәninlә vә ulaqla fәxr edirdi. Eşitdim ki, bir çox bilicilәr ulağa әn azı dörd min piastr qiymәt qoyublar.

– Bu, yadımda deyil, – balaca paşa cavab verdi, – amma, әlbәttә, ulaq elә hәmin qiymәtә olardı.
– Bәs qatırlar, qatırlar! – kәl sözünә davam elәdi. – Onlar gecә kimi zil qara idi, gözlәri ulduz kimi par-par parıldayırdı! Hәlә sәnin heyәtin! Avropa ölkәlәrindәn gәtirilmiş karetlәr, faytonlar, viktoriyalar. Ah, mәn görürdüm, sәn o atları, qatırları necә gözәl idarә edirsәn...
– Yaxşı, yaxşı, – balaca paşa dedi, – indi mәndәn istәyin nәdir?
– Bir xahişim var, amma hәm dә qorxuram ki, ürәyincә olmasın.
– De görüm, de görüm, sәnә rәğbәtim var.
– Gözәl insan, mәn yaraşıqlı deyilәm...
– Doğrudur, – İbrahim gülәrәk dedi, – amma çox tәvazökarsan.
– Ola bilsin, tәvazökaram. Amma bilirәm ki, bәdәnim yöndәmsizdir, ayaqlarım döyәnәklidir, uzun buynuzlarım kәllәmdә düyülüb, burnum da hәmişә nәmli olur.
Necә olsa da, dәrim xoşagәlmәz iy verir...
– Xahişin nәdir?
– Mәn istәrdim ki, sәni öz belimdә gәzdirim...
– Ay kәl, dәli olmusan, nәdir! – balaca paşa qәzәblәndi.
Kәl ah çәkib söylәdi:
– Ah, sәnin rәdd cavabını gözlәmәliydim. Mәn buna layiqәm. Amma fikirlәşirdim ki...
– Nә fikirlәşirdin?
– Fikirlәşirdim ki, mәrhәmәtli paşanın nә qәdәr nәcib heyvanları var. Şıltaqlıq edib ağır dәvәnin belinә minmәkdәnsә, bәlkә, zavallı bir kәli xoşbәxt etmәyә qәrar verәr.
– Qәribә sözdür. Sәn hansı dәvәdәn danışırsan?
– Mamudun dәvәsindәn danışıram, mәrhәmәtli paşanın elә indicә belindә gәzdiyi dәvәdәn.
– O, zorla yeriyirdi, ona görә başını itiuclu ağacla deşmәli oldum. İyrәnc, axmaq heyvandır. Sәn ondan yaxşısan. Doğrudur, çox lәng, yöndәmsizsәn, amma ağıllı, ürәyә yatımlı sözlәr danışırsan... Yaxşı, yaxşı, sәnә istәdiyin mәrhәmәti göstәrәrәm.


Ancaq çox gәzmәyәcәyәm, çünki özün dә boynuna alarsan ki, sәn narıncı çiçәklәr kimi әtir saçmırsan!

– Eh, bircә dәfә bağı dolanarıq, – kәl ona yaxınlaşaraq dedi.
– Yaxşı, bәs belinә necә qalxım?
Kәl cavab verdi:
– Mәn dәvә kimi diz çökәcәyәm.


Kәl dizini qatladı vә balaca paşa onun belinә mindi. Heyvan elә tәzәcә yerindәn tәrpәnmişdi ki, oğlanın görmәdiyi iki nәhәng qanad havada çırpındı. Kәl göyә uçdu vә әn tәhlükәli yüksәkliyә qalxdı. İbrahim qışqırmaq istәdi, amma hәniri batdı, nәfәsi tәntidi. O, әla at çapırdı deyә kәlin beli yerә salınmış xalı kimi rahat idi, ona görә dә ürәklәndi vә nәhayәt, dili açıldı.


Kәl böyürdü vә balaca paşaya elә gәldi ki, heyvan ona gülür. Bәli, kәl indi ona ayrı cür görünürdü. O, başını yuxarı qaldırmışdı, amma buynuzları qәzәblә mavi rәnglәrә batırdı, qorxunc qanadları xışıldayır, titrәyirdi...


Oğlan anlaya bilmәdi ki, hardadır. Birdәn kәlin enli qanadları hәrәkәtsizlәşdi.


Heyvan bir az lәngәr vurub aşağı endi, nәhayәt, sanki palma ağacının tәpәsindә havadan asılı qaldı. Onun altında yoxsul daxmalar görünürdü.


Bu, әkinçilәrin kәndi idi. Hava sәyyahlarının gәlişi sakinlәri zәrrә qәdәr dә tәşvişә salmadı. Hәtta onları görmәdilәr vә balaca paşa başa düşdü ki, o, adamların diqqәtini cәlb etmәdәn hamını görüb-eşidә bilәr.


Birdәn daxmaların birindәn balaca bir oğlan qaçaraq çıxdı, onun dalınca böyük bir oğlan bayıra atıldı, onu tutub yerә yıxdı vә var gücü ilә döymәyә başladı.


Qışqırığa uşaqların anası gәlәndә böyük oğlan aradan çıxdı.
– Yenә nә olub? – qadın sir-sifәti göyәrmiş uşağı yerdәn qaldıraraq soruşdu.
– O mәni әzişdirdi... Bәrk döydü.
– Kim döydü?
– İbrahim, balaca paşa.
– Mәn? – uçan kәlin belindә oturmuş İbrahim tәәccüblә soruşdu.
– Qәddar uşaq! O hәr gün kimisә incidir. Bәs sәni niyә döydü, balaca Murad?
– Mәn onun әmrini yerinә yetirmәk istәmәdim, o da paltarımı cırdı.
– Axı paltarını niyә cırırdı ki?
– Biz onunla oynayırdıq. Birdәn acıqlı-acıqlı üzümә baxıb dedi: “Murad, paltarını cır”. Soruşdum: “Niyә?” Cavab verdi ki: “Mәn belә istәyirәm”. Mәnsә dedim: “Anamızın xoşuna gәlmәz”. O dәqiqә üstümә atılıb döydü.



Murad isti göz yaşları axıtmağa başladı. Bu vaxt evin o biri başında onun yeddi-sәkkiz yaşlı böyük qardaşı göründü.


İbrahim pıçıltı ilә dedi:
– Mәnә yaman oxşayır. Kasıb paltarda olmasaydı, elә bilәrdilәr ki, elә mәnәm.
Qadın böyük oğluna yumruğunu göstәrib qışqırdı:
– İbrahim, qәddar uşaq, bura gәl.
– Sәn mәni cәzalandıracaqsan, tәşәkkür edirәm, – deyә oğlan anasından uzaqlaşmaq istәdi.
Anası sözünә davam elәdi:
– Elә sәnә yaxşı lәqәb veriblәr. Elә әsl balaca paşasan, balaca qәddarsan.


Yaxşı ki, varlı ailәsindә doğulmamısan. Hә, hә, anana ağız-burnunu әy, ay pis uşaq, zәhәr tuluğu! Dayan, qoy bir atan evә gәlsin, o sәnin cәzanı yaxşıca verәr.


Murad da qışqırdı:
– Hә, dayan, qәddar balaca paşa, gör atam sәni necә әzişdirәcәk.
İbrahim kәlin belindә zorla oturmuşdu. O qışqırdı:
– Bu, iyrәncdir, dözülmәzdir! Ay kәl, mәni yerә endir, mәni tәhqir edәn bu әkinçilәri cәzalandırmaq istәyirәm.


Kәl yenә dә böyürdü vә balaca paşaya yenә dә elә gәldi ki, kәl ona gülür. Enli qanadlar havada çırpıldı vә kәl yuxarı qalxdı.


Bir azdan kәl artıq tarlada taxıl biçәn әkinçi atanın vә uşaqlarının üzәrindә asılıb qalmışdı. Biçinçilәr dә bu sehrli heyvanı görmәdilәr.


Dincәlmәk vaxtı gәlib çatdı. Ata dedi:
– Yaxşı, Bayumi, işindәn çox razıyam. Dәrzlәri әla bağlamısan. Sala, orağın gözәl biçir. Balaca Qasım, yaşına görә pis işlәmәmisәn. Sәn isә...


Bu vaxt qoca әkinçinin sәsi sәrtlәşdi. O, bir neçә addım kәnarda uzanmış yeddi yaşlı oğlana üzünü tutub dedi:
–Tәnbәl İbrahim, bura gәl.


Oğlan yavaş-yavaş yerindәn qalxdı.
– Nә oldu, mәn gәlim sәnin dalınca?! Ay sәni, balaca paşa!
– Yenә dә! – İbrahim aşağı elә әyildi ki, az qala, kәlin belindәn yıxılacaqdı.


O, asta-asta biçinçilәrә yaxınlaşan, pırpız saçı üzünә tökülmüş yeddi-sәkkiz yaşında oğlanı zorla görә bildi. İlk baxışdan özünün sifәtini, yerişini... hәr çizgisini tanıdı. Ata qışqırdı:

– Tәnbәl, lovğa, dikbaş! Biz qızmar havada, bürküdә işlәyәndә sәn yatırsan. Balaca paşa, sәnә kәnddә verilәn lәqәbә haqq qazandırmaq istәyirsәn! Mәgәr başa düşmürsәn ki, hәtta varlı uşaqları tәnbәllik edәndә vә Quranın ayәlәrini әzbәrlәmәkdәn
boyun qaçıranda xәcalәt çәkirlәr?! Biz isә kasıbıq, çox kasıbıq... Elә bilirsәn, sәnin yerinә başqaları işlәmәlidir. Dayan bir, necә işlәmәk lazım olduğunu sәnә göstәrәrәm!


Ata çubuqla oğlunu hәdәlәdi. Paşanın oğlu İbrahim qışqırdı:
– Bax, mәni yenә tәhqir edirlәr.


O, öz çubuğunu axtardı, amma yadına düşәndә ki, onu evdә qoyub, kәl havaya qalxdı vә bu dәfә onun böyürtüsü qәhqәhәyә bәnzәdi.


Bir neçә dәqiqәdәn sonra İbrahimә elә gәldi ki, çoxlu saray vә mәscidlәri olan böyük bir şәhәrin üzәrindәn uçurlar. Kәl adamların gәlib-getdiyi uzun bir küçәnin iki cәrgә eyvanları arasında asılıb qaldı.


İbrahim mәscidin qapısı ağzında oturmuş bir qocanı gördü. Onun ağappaq uzun saqqalı, tünd gözlәri vardı vә bәdәnini güclә örtmüş cır-cındır paltarına görә heç kimdәn utanmırdı.


Bir dәqiqәdәn sonra küçәdә gözәl geyimli bir oğlan gözә dәydi. İbrahim ona baxanda yenә özünü gördü, amma bu dәfә hirslәnmәdi. Onun әynindәki qızılı naxışlı paltar parıldayırdı, başında tәzә çalma vardı, ağappaq jiletindәn qızıl zәncir sallanırdı. Gözәl, qara rәngli atını addım-addım sürmәyindәn görünürdü ki, tәlәsmir, yәqin, istәyirdi ki, gәlib-keçәnlәr ona baxıb hәsәd aparsınlar.


Qoca ilә bәrabәrlәşәndә yoxsul qoca әlini ona uzatdı. Balaca atlı әvvәlcә qanı qaralmış halda üz çevirdi, sonra böyük sikkә çıxarıb qocaya sarı atdı. Sikkә yoxsul qocanın sinәsinә dәyib, dizi üstünә düşdü.


Dilәnçi qocanın gözlәri parıldadı.
– Balaca paşa, görüm sәni xoşbәxt olmayasan, – o qışqırdı, – sәnin verdiyin sәdәqә dә tәhqirdi.
Azacıq yerindәn qalxdı vә әlini sapand atırmış kimi hәrlәyib, sikkәni geriyә elә tulladı ki, onun qırağı yaraşıqlı atın sağrısını yaraladı.


At ox kimi yerindәn atılıb süvarini izdihamın içindәn keçirdi. Adamların çoxu dәhşәtlә, hiddәtlә qışqırışdı.


– Deyәsәn, o, bizim körpәlәrimizi basıb әzmәk istәyir, – deyә bir qadının hönkürtüsü eşidildi.

– Mәgәr bilmirsiniz, bu kimdir? Balaca paşadır axı!
– Zalımdır! Adamların sifәtindәn vurur ki, ağrıtsın...
– Şıltaq, lovğa, tәnbәl, cahil adamdır.
– Kinli ürәyi var. Pislik edәndә lәzzәt alır. Hәtta verәcәyi sәdәqәni dә zәhәrlәyir.
– O, dilәnçi qocanı da tәhqir elәdi.
– Allah, sәn saxla, bizim uşaqlarımız, nәvәlәrimiz ona oxşamasın.İbrahim bu dәfә yerә enmәk fikrinә düşmәdi, dili uzunlara cәza vermәk üçün çubuğunu axtarmadı. Özünü tamamilә әzgin hiss etdi vә göz yaşları yanaqlarından aşağı süzüldü. Sәma külәyi onu nәşә ilә içdi, çünki bu peşmanlıqdan doğan göz yaşları idi.


Yenә uçmağa başladılar vә uşaq birdәn hiss elәdi ki, kәl onu aşağı tullayıb. İbrahim havada bir neçә dәfә mayallaq vurdu, vadini, Nil çayını, balaca әkinçilәri gördü. Gözlәrini yumdu vә elә bildi, dalğaların qoynuna düşәcәk. Gözlәrini açanda qarşısında yaşıl budaqlar görüb başa düşdü ki, öz bağında, kәlin ona yaxınlaşdığı hәmin yerdә yatıbmış.


Balaca paşanın başına gәlәnlәrin hamısı yuxu olsa da, İbrahimin xeyrinә oldu. Elә bil oğlanı dәyişmişdilәr – mәrhәmәtli, insaflı olmuşdu.