Nağıllar, hekayələr

Heraklın onuncu qoçaqlığı. “Herionun öküzləri və nəhəng Kakos”

Yunanıstandan xeyli uzaqlarda, günəşin batdığı tərəfdə, okeanın ortasında kimsəsiz bir ada var idi. Adına Eriteya adası deyirdilər. Bu adada heç kim yaşamasa da, hərdənbir ağır ayaq səsləri eşidilərdi. Bu, öz öküz ilxısına baxmağa gələn üçbaşlı nəhəng Herionun ayaq səsləri idi. Onun öküzləri Eriteyanın yaşıl çəmənlərində, təhlükəsiz və dinc bir yerdə otlayırdılar.

 

Öküzlərin hərəsi nəhəng bir fil boyda idi. Qürub zamanı üfüqdə alışıb-yanan buludlartək al-qırmızı rəngdə olan bu öküzlər adada dolaşaraq tər otları tənbəl-tənbəl qırpıb otlamaqla gün keçirirdilər. İndiyə kimi nə bir heyvan, nə də bir insan okeanın dərin sularından keçib bura ayaq basmamışdı.

 

Herionun öküzlərini Evrition adlı başqa bir nəhəng otarırdı. Evrition da öz ağası kimi çox nəhəng olsa da, üçbaşlı deyildi. Herion öz nəhəng çobanına qorxunc bir köpək də vermişdi. Bu köpək bir dəfə ağzını açmaqla şiri və ya pələngi uda bilərdi.

 

Qorxaq Evrisfes öz qüdrətli nökəri Heraklı həmin bu öküzləri gətirməyə göndərmişdi. Evrisfeyə qulluq etməyə məhkum olmuş Herakl indi Fransa və İspaniya ölkələrinin yerləşdiyi torpaqlardan keçərək günbatana doğru irəliləməkdə idi.

 

Uca dağlar aşan, coşğun çaylardan üzüb keçən Herakl, nəhayət, gəlib Afrikanı Avropadan ayıran dar və dərin bir boğaza çatdı. Buradan çox çətinliklə keçən Herakl öz səyahətindən yadigar olaraq boğazın hər iki sahilində sütuna oxşar yüksək bir qaya yondu. İndi bu qayalar Cəbəlüttariq və Seuta adlanır. Qədim zamanlarda isə onlara “Herakl sütunları” deyərmişlər.

 

Bu xoşagəlməz yerdən ötüb keçdikdən sonra Herakl qərb okeanının coşğun sahilinə yetişdi. Bura o qədər boş və kimsəsiz idi ki, Herakl kimi cəsur insanı belə vahimə bürüdü. Güclü külək köpüklü dalğaları şahə qaldırır, sahildə tökülüb qalmış boş balıqqulaqlarının içinə dolaraq vıyıldayır, dalğaların sahilə atdığı yosunları sahil boyu səpələyirdi. Dənizin ortasına doğru, boş sahildən xeyli uzaqda boz Eriteya adası görünürdü. Lakin oraya gəmisiz və ya qayıqsız çatmaq qeyri mümkün idi. Buralarda isə nə bir yelkən, nə də qayıq gözə dəyirdi. Tərs kimi, boş qumlu sahildə bircə dənə də olsun ağac bitmirdi ki, kəsib sal qayırasan.

 

Herakl Nemey şirinin dərisini yerə döşəyib üstündə oturdu, ağır toppuzunu, kamanını yanına qoydu və qüdrətli qolları ilə dizlərini qucaqlayıb qəmli-qəmli köpüklü dalğalara tamaşa etməyə başladı.

 

Qaş qaralırdı. Birdən göydə nə isə parladı. Herakl günəş ilahı Heliosun öz parlaq arabasında göydən enərək ona tərəf yaxınlaşdığını gördü. Helios günəş şüalarıtək yandırıcı işığını birbaşa Heraklın üstünə yönəltmişdi. Parıltıdan gözləri qamaşan Herakl günəş ilahının  bu hərəkətinə acıqlandı və kamanı götürüb iti uclu oxu ilə işıq saçan Heliosu nişan aldı.

 

Günəş ilahı Heraklın cəsarətinə təəccübləndi. Lakin qəzəbini boğdu, böyük Zevsin neçə illər əvvəl dediyi sözlər yadına düşdü. Günəş ilahı Herakldan insan ayağı dəyməyən bu yerlərə gəlişinin səbəbini soruşdu. Qəhrəmanın çətinliyə düşdüyünü görən Helios öz qayığını Herakla verdi.

 

Günəş ilahına təşəkkür edən Herakl qayığı sürüb kimsəsiz adaya çatdı. Herakl al-qırmızı rəngli öküzlərin qulaqbatırıcı böyürtüsünü hələ çox uzaqdan eşitmişdi. Amma burada itin olmasından xəbəri yox idi. Odur ki, adaya ayaq basar-basmaz qorxunc bir köpəyin vəhşi hürüşlə ona tərəf atıldığını görüb əvvəlcə bir qədər təəccübləndi. Sonra cəld özünü ələ alan Herakl ağır toppuzu ilə köpəyin başına bir zərbə endirdi. Dəhşətli köpək toppuzun zərbəsindən xurd-xəşil olub torpağa yapışdı. Bu zaman öküzləri otaran nəhəng Evtrition özünü Herakla yetirib onun üstünə atıldı, lakin aldığı toppuz zərbəsindən sahildəki qayalara dəyib oradaca canını tapşırdı.

 

Öküzləri qabağına qatıb qayığa tərəf aparan Herakl yolu yarı eləməmişdi ki, nəhəng Herion özünü ona çatdırdı. Qoçaq döyüşçü kamanına üç oxu birdən qoyub nəhəngi nişan aldı. Kamandan çıxan oxların hərəsi Herionun bir başına dəydi. Azman son dəfə nərildəyib yerə sərildi. Bundan sonra Herakl öküzləri qayığa mindirib okeandan keçirdi, qayığı isə Heliosa qaytardı.

 

Herakl vətəninə çatmaq üçün çox uzun bir məsafə qət etməli idi. Odur ki, yubanmadan naxırı uzaq ölkələrdən keçirərək doğma Yunanıstana tərəf qovmağa başladı.

 

Keçilməz Alp dağlarına çatan Herakl öz naxırını bu dağların dar dərələrindən, uçurumlarından keçirdi. Öküzlərin haça dırnaqları gah qayaların üzəri ilə sürüşür, gah da dağ zirvələrinin heç vaxt əriməyən qarlarında batıb qalırdı. Bu çətinliklərə baxmayaraq Herakl naxırı ilə birlikdə uca dağları aşıb keçdi. İrəlidə isə İtaliyanın yaşıl otlu münbit düzənlikləri görünməkdə idi.

 

Bir dəfə axşam tərəfi bərk yorulmuş Herakl öküzləri meşə ilə örtülü dağlar arasında dar bir dərəyə yığıb yaşıl otluğa uzandı və başının altına yastı bir daş qoyub yuxuya getdi.

 

Herakl çox möhkəm yatırdı. Odur ki, balacaboy yuxu ilahı Morfeyin gəlişindən xəbər tutmadı. Papaq yerinə başına yuxu gətirən lalənin ləçəklərini qoymuş Morfeyi ilahə Hera göndərmişdi. Uzun və ağır kirpikli Morfey gəlib yatmış Heraklın başı üstündə dayandı.

 

Bu zaman sıx fıstıq meşəsindən ağır bir addım səsləri gəldi. İri gövdəli, bədheybət bir məxluq talada gəzirdi. O, nəfəs aldıqca sanki külək vıyıldayır, ağacların yarpaqları əsirdi. Sonra Herionun öküzlərinin böyürtüsü eşidildi. Böyürtü səsləri getdikcə zəifləyir, uzaqlaşırdı. Bir azdan ətrafa sakitlik çökdü və öküzlərdən əsər-əlamət belə qalmadı. Morfeyin dərin yuxuya qərq etdiyi Herakl bu səslərin heç birini eşitmədi…

 

Herakl yalnız dan yeri söküləndə yuxudan ayıldı. Dərənin bomboş olduğunu görən qəhrəman bərk qəzəbləndi. O, qızmış qabantək İtaliyanın təpə və meşələrini dolaşır, öküzlərin izini axtarırdı. Lakin daşlıq yerdə iz tapmaq çox çətin idi. 

 

Nəhayət, hava qaralanda Herakl meşənin içərisində ucalan bir dağa rast gəldi. Dağın ətəyinə çatanda qəfildən dayandı. Dağın dərinliklərindən boğuq böyürtü səsi gəlirdi. Herakl heyrət və həyəcan içində bir neçə dəfə qaça-qaça səsin gəldiyi qayaların ətrafında dövrə vurdu. Nəhayət, bir yerdə ağzını kol-kos basmış bir mağara gördü. Mağaranın qarşısı öküz ləpiri ilə dolu idi. Ləpirlərin istiqamətindən belə çıxırdı ki, sürü mağaranın içərisinə yox, əksinə mağaradan çıxaraq dərəyə doğru gedibmiş. Herakl çox təəccübləndi. Bu necə ola bilərdi? Axı böyürtü səsləri mağaradan gəlirdi…

 

Nəhayət, Herakl işin nə yerdə olduğunu başa düşdü: hiyləgər oğru öküzlərin quyruqlarını bir yerə bağlayaraq dal-dalı öz ardınca çəkib aparıb! Buna görə də öküzlərin ləpirləri tərs düşüb. Herakl mağaranın ağzına tökülmüş daşları qəzəblə kənara tullamağa başladı. İlk daşlar gurultu ilə ətrafa səpələnən kimi ağacların arxasından şaqqıltı səsi eşidildi. Bir azdan öküzlərin oğrusu peyda oldu. Bu, qəddar, nəhəng Kakos idi. O, ələ keçirdiyi qəniməti qorumaq fikrində idi. Kakos toppuzunu ağaclardan yuxarı qaldırdı, göy gurultusuna oxşar bir səslə bağıra-bağıra Heraklın üstünə yeridi. Bu nəhənglə toppuz davasına çıxmaq Herakl üçün çətin olardı. Odur ki, ağıllı və cəsuru qəhrəman başqa yol seçdi. O, yerdən iti uclu iri bir daş götürüb düz nəhəngin gicgahına çaxdı. Kakos aldığı zərbədən yerə sərilib canını tapşırdı. Bundan sonra Herakl öküzləri mağaradan çıxardı və qabağına qatıb Yunanıstana tərəf yollandı.

 

Herakl Yunanıstana yetişən kimi naxırı Evrisfeyə təslim etdi. Evrisfey isə öküzləri ilahə Heranın yolunda qurban kəsdi. Əlbəttə, o, çox istəyirdi ki, öküzləri kəsməyib  özü üçün saxlasın, ancaq qorxurdu; Herionun öküzləri həddindən artıq gözəl olduqlarından adi insanın onlara sahib durması ilahların qəzəbinə səbəb olardı.

 

(Ardı var...)