Təbiət

Qabun gürzəsi

Qabun gürzəsi və ya kassava (Bitis gabonica) - Sahara səhrasının cənub bölgələrində, Afrikanın tropik meşələri və savannalarında rast gəlinən gürzə növüdür. Bütün gürzələr kimi, zəhərlidir. Bitis cinsinin ən iri, gövdəli üzvüdür və uzunluğu 5 santimetrə qədər olan uzun köpək dişlərinə və kral kobradan sonra ikinci öldürücü zəhərə sahibdir.


Yağış meşələrində, tropik və subtropik meşələrdə,  Qərbi, Mərkəzi, Cənubi və Şərqi Afrikadakı savanna meşələrində geniş yayılmışdır. Əsasən nəmli yaşayış yerlərinə üstünlük verir. 


Qabun gürzəsi enli gövdəli gürzələrdən biridir. Gövdəsi 47 sm-ə qədərdir, bədən uzunluğu isə 1.8-2 m-dir. Başı çox böyük və enlidir, üçbucaq şəklindədir, bədəndən dar boynu ilə ayrılmışdır. 

 

İlan ilk dəfə 1854-cü ildə Exidna Gabonika kimi təsvir edilmişdir. Qabun adı ilana Portuqaliyalılar tərəfindən verilmişdir.


Qabun gürzəsi gecələr fəaldır. Ləng hərəkətlidir. Ümumiyyətlə pusquda ov edirlər, tez-tez hərəkət etmədən uzun müddət keçirir, uyğun ovun keçməsini gözləyirlər, baxmayaraq ki, əsasən gecənin ilk altı saatı ərzində fəal ov etdikləri bilinir. 


Qananın Kumasi şəhərində, mütəmadi olaraq təqribən 500 m məsafədəki meşə olan açıq sahədəki tövlələrin yanında gürzələr fermerlər tərəfindən öldürülürdü - bu, otlaqda siçovul ovladıqlarına işarədir. Ümumiyyətlə çox dözümlü ilanlardır, ələ götürüldükdə belə, əksər gürzələrdən fərqli olaraq nadir hallarda dişləyir və fısıldayırlar. 


Bədənlərinin böyük və ağırlığına görə yetkin fərdlər asanlıqla bir dovşanı yeyə bilərlər. Şikar yanlarından keçəndə onu çox tez vururlar, böyük dişləri ilə tuturlar və ölməsini gözləyirlər. Bu davranış digər gürzə növlərindən çox fərqlidir. Bu ilanlar göyərçinlər, dəniz quşları və çöl siçanları, siçovullar, həmçinin dovşanlar da daxil olmaqla bir çox müxtəlif quş və məməlilərlə qidalanırlar. Ağac meymunları, kist quyruqlu kirpi (Atherurus) və hətta kiçik bir kral antilopu (Neotragus) kimi daha iri heyvanların da bu gürzələrin qurbanı olduğu bildirilir.

 

İnsanlarda qabun gürzəsi dişləməsi sürətli və nəzərəçarpacaq dərəcədə şişkinliyə, şiddətli ağrıya, şoka və lokal qabarıqlığa səbəb olur. Digər simptomlar arasında koordinasiya edilməmiş hərəkətlər, bağırsaq sancısı, sidik ifrazı, dil və göz qapaqları şişməsi, qıcolmalar və şüur ​​itkisi ola bilər. Ani hipotansiyon, ürək zədələnməsi və nəfəs darlığı mümkündür. Daxili qanaxma nəticəsində qan laxtalanmaya bilər, bu da hematuriyaya və qanlı qusmaya səbəb ola bilər. Yerli toxuma zədələnməsi cərrahi müdaxiləyə gətirib çıxara bilər, hətta ölümlə belə nəticələnməsi mümkündür.