Vulkanik şüşə
Vulkanik şüşə tez soyuma nəticəsində kristallaşa bilməyən soyumuş maqmatik ərintidir. O adətən effuziv süхurların tərkibinə daхil olur, bəzən isə bütövlüklə onu təşkil edir. O amorfdur, izotropdur. Rəngi qara, boz, qonurdur. Şlifdə rəngsiz, yaşılımtıl, qonurdur. Rəngi dəmirin oksidləşmə dərəcəsindən asılıdır. Vulkanik şüşənin tərkibi haqqında silisiumun miqdarı azaldıqca artan sıхlığı və sınma əmsalı ilə mülahizə yürütmək olar. Orta və əsəsi tərkibli vulkanik şüşələrin dəyişməsi nəticəsində onlar əksər hallarda хloritlə əvəz olunur, turş şüşələr isə kvarsın submikroskopik dənələrinə və çöl şpatlarına çevrilir. Onlar isə öz növbəsində pelit hissəciklərinə və serisitə çevrilir.
Neft-kimyəvi tərkibindən, struktur xüsusiyyətlərindən və tərkibindəki suyun miqdarından asılı olaraq vulkan şüşəsinin növləri fərqlənir: obsidian, peçşteyn, perlit, pemza, taxilit, sordavalit, hialomelan. Bəzən vulkanik şüşə öz adlarını alan qəribə formalar əmələ gətirir: Pele saçı (havaylıların od ilahəsinin adını daşıyır), damcı formalı - Pelenin göz yaşları, dolaşıq lifli və ya paralel lifli aqreqatlar - peleit.
Vulkanik şüşəyə əsasən tərkibində yüksək miqdarda silisium oksidi toplanmış obsidian və riolitik şüşə daxildir.
Obsidian əsasən və ya tamamilə təbii vulkanik şüşədən ibarət maqmatik qayadır. Sıx və tünddür (qəhvəyi, boz, daha az zeytun, qara), lakin hissələrin kənarları boyunca parlayır. Parıltı şüşəsi, bəzən ipək kimi olur.
Hal-hazırda zərgərlik və bəzək daşları kimi gözəl obsidian növləri, xüsusən də "gümüş" obsidian (maye və qaz baloncuqlarının yığılması səbəbindən gümüşü-mirvari rəngi ilə, həmçinin kiçik bərk daxilolmalar ilə) istifadə olunur.
28.12.2023