Azərbaycanın tarixi-mədəni abidələri bu ölkənin nə qədər qədim və müstəqil tarixə malik olduğunu göstərir. Belə abidələrdən biri də Şəki rayonunun Kiş kəndində yerləşən Kiş Alban məbədidir.

Yəqin ki, hər birimiz nə vaxtsa şəhərimizin ən gözəl istirahət guşələrindən biri olan Dənizkənarı Milli Parkda gəzən zaman qarşıda dənizin içində böyük bir adanın olduğuna nəzər salmışıq. Bəs uzaqdan sirli görünən bu ada haqqında nə bilirik?

Bəzz qalası Cənubi Azərbaycanda (İran), Qaradağ mahalının Kəleybər qəsəbəsi yaxınlığında yerləşir.

“Əshabi-Kəhf”lə bağlı uzun illərdən bəri müxtəlif istiqamətli kitablar, məqalələr yazılıb, filmlər çəkilib. Qaynaqlarda daha çox Türkiyədəki yeddi yatmış və onlarla bağlı rəvayətlərdən bəhs edilib. Azsaylı müəlliflər istisna olmaqla, Naxçıvandakı “Əshabi-Kəhf” və onunla bağlı hadisələr lazımınca araşdırılmayıb. Çap olunan materiallar isə daha çox rəvayəti, dini və mifik mətnləri əhatə edir.

Arxeologiya elminin ən əsas vəzifələrindən biri də ibtidai insanların meydana gəlməsi, inkişaf etməsi və formalaşması tarixinin öyrənilməsidir. Arxeologiya elmi insanlığın uzaq keçmişini maddi mədəniyyət qalıqları vasitəsilə öyrənir.  

1917-ci ildə Rusiyada oktyabr çevrilişindən sonra Azərbaycanın həyatında xalqın özünüdərk və milli dirçəliş dönəminin təməli qoyuldu.